2021 жылғы 1 қаңтардан бастап Қазақстанда кезең-кезеңімен жалпыға бірдей декларациялау енгізілгені мәлім. Биыл ел азаматтары осы маңызды шараның төртінші кезеңін өткізуге кірісті. Осы мақсатта өткен аптада Ұлытау облысының өңірлік коммуникациялар қызметі орталығында Ұлытау облысы бойынша Мемлекеттік кірістер департаменті Өндірістік емес төлемдер басқармасының басшысы Жұлдыз Қадырова «Жалпыға бірдей декларациялаудың төртінші кезеңі» деген тақырыпта брифинг өткізді.
Жалпыға бірдей декларациялаудың негізгі міндеті:
- әділ салық салуды қамтамасыз ету және әлеуметтік саясатты жетілдіру;
- жеке тұлғалардың кірістерін бақылаудың тиімді тетігін құру;
- сыбайлас жемқорлық пен көлеңкелі экономика деңгейін төмендету.
Бірінші кезеңде 2021 жылғы 1 қаңтардан бастап «кіру» декларациясын мемлекеттік қызметшілер мен оларға теңестірілген адамдар, сондай-ақ олардың жұбайлары табыс етті.
Екінші кезеңде, 2023 жылы мемлекеттік мекемелер мен квазимемлекеттік сектордың қызметкерлері, сондай-ақ олардың жұбайлары – 22,6 мың адам табыс етті.
Үшінші кезеңде, 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап декларацияны заңды тұлғалардың басшылары мен құрылтайшылары (қатысушылары), дара кәсіпкерлер, сондай-ақ олардың жұбайлары тапсырады. 27,0 мыңға жуық адам табыс етеді деп жоспарлануда.
Сондай-ақ оқыңыз
Төртінші кезеңде, 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап – азаматтардың қалған санаттары, мысалы, жеке құрылымдардың қызметкерлері, зейнеткерлер, үй шаруасындағы әйелдер, студенттер және басқалар ұсынады.
Қазақстанда жеке тұлғалардың табыстары мен мүлкін жалпыға бірдей декларациялау жүйесін енгізу 2021 жылдан бастап кезең-кезеңімен іске асырылуда. Бүгінгі таңда, үш кезең шеңберінде жалпыға бірдей декларациялау жүйесіне 4 млн.-нан астам адам, оның ішінде мемлекеттік қызметшілер, квазимемлекеттік сектор басшылары, бизнес өкілдері және олардың жұбайлары кірді.
Халыққа ыңғайлы болу үшін салық төлеушінің кабинеті (cabinet.salyk.kz) «Электрондық үкімет» веб-порталы (egov.kz), «e-Salyq Azamat» (салық әмияны), «eGov mobile», «Halyk», «Банк Центр кредит» және «Kaspi» мобильді қосымшалары арқылы декларацияларды тапсыру бойынша электрондық сервистер іске асырылды.
2025 жылы декларацияларды ұсыну бойынша міндеттемелер азаматтардың қалған санатында туындайды. Бұл шамамен 8 млн. адам, оның ішінде жеке құрылымдардың қызметкерлері, зейнеткерлер, үй шаруасындағы әйелдер, студенттер және басқалар.
«Кіріс» декларациясында нені көрсету керек?
Декларацияда шетелдегі мынадай активтерді:
- жылжымайтын мүлік, жер учаскелерін;
- көлік құралдары, арнайы техника және (немесе) тіркемелерді;
- әуе және теңіз кемелері, ішкі суда жүзетін кемелер, «өзен-теңіз» суларында жүзетін кемелерді;
- ҚР тыс жерде құрылған заңды тұлғаның жарғылық капиталына қатысу үлесін;
- шетел банкіндегі банктік шоттардағы барлық банктік салым бойынша жиынтық сомасы 1000 АЕК (3 450 000 тг) асатын ақшаны көрсету керек.
Сондай-ақ декларацияда Қазақстандағы немесе шетелдегі мынадай мәліметтерді көрсету қажет:
- тұрғын үй құрылысына үлестік қатысу туралы шарттарды;
- бағалы қағаздар, туынды қаржы құралдарын;
- цифрлық активтерді;
- инвестициялық алтынды;
- зияткерлік меншік, авторлық құқық объектілерін;
- 10 000 АЕК-ке дейін (34 500 000), оның ішінде банк ұяшықтарындағы қолма-қол ақшаны;
- жеке тұлғаның нотариалды куәландырылған қарыз шарттарын көрсету керек.
Қалауы бойынша құны 1000 АЕК (3 450 000 тг) асатын кез келген мүлікті – мәдени құндылықтарды, қымбат заттарды, антиквариатты, биологиялық активтерді көрсетуге болады. Бірақ мұндай мүлікті тәуелсіз бағалаушыдан 2023 жылғы 31 желтоқсанға дейін бағалау қажет.
Мемлекет басшысының жалпыға бірдей декларациялау тәсілдерін қайта қарау туралы тапсырмасын іске асыру мақсатында ел аумағынан тыс жерлерде активтері бар адамдарды қоспағанда, азаматтардың осы санатын активтері мен міндеттемелері туралы декларацияларды ұсынудан босату ұсынылады.
Бұған мемлекеттік органдардың деректер қорын цифрландыру, қолма-қол ақшасыз төлемдердің жоғары үлесі (86 %), автоматтандырылған салықтық бақылау, халықаралық келісімдер шеңберінде қаржы шоттары бойынша деректер алмасу, сондай-ақ цифрлық қызметтердің кең қолжетімділігі ықпал етеді.
Босату осы санаттағы жеке тұлғалардың 90 %-дан астамына қатысты.
Жеке тұлғалардың қолда бар активтерін тіркеу үшін барлық цифрлық дерекқорлардан, оның ішінде екінші деңгейдегі банктерден мәліметтер алу тетігі қамтамасыз етіледі.
Бірақ болашақта 20 000 айлық есептік көрсеткіштен асатын (74 млн. теңге) мүлік сатып алынатын болса, шығыстарды жабу көздері туралы ақпарат ашылуға тиіс.
Сонымен қатар, азаматтарға ерікті түрде декларациялау құқығы берілді, деді баяндамашы брифингте.
Досан Дулығалы.
