Қасым-Жомарт Тоқаев: «Қоршаған ортаның қазіргі мүшкіл хәлі – көпшіліктің көкейіндегі мәселе. Сондықтан елімізге бірыңғай экологиялық саясат қажет. Қоршаған ортаны қорғау жүйесіне серпін беретін жаңа Экологиялық кодекс қабылдау керек», – деген еді. Осы негізде аймақтардағы экологиялық ахуалды реттеп, табиғи байлықтарымызды сақтап қалудың маңыздылығы арта түсуде.
Қазақстандағы Балқаш көлі балық түрлерінің сан алуандылығына бай маңызды экожүйелік нысан болып табылады. Балқаш көлінің балық ресурстарын сақтау және нығайту мақсатында Балқаш мыс қорыту зауытының табиғи қорғау іс-шаралары жоспарына көлді сазан сеголеткаларымен балықтандыру акциясы енгізілді, бұл іс-шаралар су айдынының биологиялық әралуандығын белсенді қалпына келтіруге және қолдауға бағытталған. Ұдайы балық жіберу жоспарланып отыр.
2021 жылы гидрологиялық, гидрохимиялық, гидробиологиялық және ихтиологиялық зерттеулерді ескере отырып, Балқаш көлін балықтандыру бойынша ғылыми ұсынымдар әзірлеу бойынша жұмыс жүргізілді. Жүргізілген ғылыми зерттеулерді және көлдің балық ресурстарының жай-күйін талдауды негізге ала отырып, сарапшылар балық популяцияларын тиімді қалпына келтіруге және қолдауға бағытталған ұсынымдар әзірледі.
2022 жылы алғаш рет 2021 жылы әзірленген ұсынымдарға негізделген балық жіберу бойынша іс-шаралар өткізілді. Балқаш көлінің Бертыс бұғазы акваториясын сазан шабақтарымен балықтандыру көлемі 234 мың дананы, ал сомасы 11 240 208 теңгені құрады. 2023 жылы бұл акция жалғасын тапты, осындай сомаға 166 мың дана сеголетка сойылды.
2022 және 2023 жылдары 2021 жылы әзірленген ұсынымдарға сәйкес Балқаш көлін балықтандыру бойынша іс-шаралар жүргізілді. Осы іс-шаралардың арқасында көлдің балық популяциясының жағдайын айтарлықтай жақсартуға қол жеткізілді. Балық қоры ұлғайды, ал жойылып кету қаупі төнген түрлер көбею және даму үшін жаңа мүмкіндіктерге ие болды.
Балқаш көлін балықтандыру жөніндегі іс-шаралар оның балық қорларын сақтау мен байытуда маңызды рөл атқарады. 2021 жылы бағдарлама мен ғылыми ұсынымдар жобасын әзірлеу 2022 және 2023 жылдары балық жіберу бойынша тиімді іс-шараларды жүргізуге негіз болды. Болашаққа арналған жоспарлар осындай іс-шараларды таяу жылдары жалғастыруды көздейді, бұл Балқаш көлінің балық байлығын сақтауды одан әрі нығайтуға алып келеді.
2023 жылы Балқаш көліне балық жіберу мониторингі бойынша жұмыстар жүргізілді, олар сазан шабақтарының жақсы өсуін көрсетті. Мониторинг балық жіберу бойынша жүргізілетін іс-шаралардың тиімділігін бағалау және балық қорының жай-күйін анықтау үшін маңызды мәнге ие. Ол балық популяцияларының даму үрдісін анықтауға және олардың тұрақты жай-күйін қолдау үшін тиісті шаралар қабылдауға мүмкіндік береді.
2023 жылы балық жіберу мониторингі нәтижесінде сазан жіберу процесі осы түрдің популяциясына оң әсер еткені анықталды. Сазан шабақтары санының едәуір көбеюі байқалды, бұл осы балықтардың көлде табысты көбеюін көрсетеді. Мұндай өсім сазан популяцияларын одан әрі дамыту үшін жақсы перспективалар ұсынады және балық аулау үшін қолайлы жағдайлар жасайды.
Мониторинг нәтижелері балық жіберу бойынша жүргізілген шаралардың табыстылығын растап қана қоймай, табиғат қорғау іс-шараларын одан әрі жоспарлау үшін база болып табылатынын атап өту маңызды. Олар балықтандырудың неғұрлым тиімді стратегиясын анықтауға және Балқаш көліндегі балық популяцияларындағы өзгерістерді бақылауды жүзеге асыруға мүмкіндік береді.
Осылайша, Балқаш көлін балықтандыру мониторингі бойынша жұмыстар 2023 жылы сазан шабақтарының жақсы өсімі түрінде оң нәтижелер көрсетті. Бұл көлдің балық ресурстарын сақтау мен нығайтудағы маңызды қадам болып табылады және оның аумағында өткізілетін табиғат қорғау іс-шараларының тиімділігін растайды.
Жәнібек Байғабелов, «Kazakhmys Smelting» ЖШС Бас директоры:
– Бұл бастама — біздің тұрақты дамуға және экожүйелерді қолдауға деген ұмтылысымыздың бір бөлігі. Өңірдің экологиялық әл-ауқаты біздің қызметімізбен тығыз байланысты екенін түсінеміз және Балқаш көлінің экожүйесін жақсартудың жаңа жолдарын іздестіруді жалғастырудамыз. Алда әлі көп жұмыс күтіп тұр, бірақ мен бірлескен күш-жігердің арқасында оң өзгерістерге қол жеткізетінімізге сенімдімін. Біз балық аулау және балық қорын бақылау бойынша акцияларды жоспарлау арқылы көлдің балық ресурстарын қалпына келтіру және нығайтуды көздеп отырмыз. Бұл жоба арқылы біз қоршаған ортаны қорғаудың жаңа, тиімдірек әдістерін әзірлеуге және іске асыруға мүмкіндік беретін баға жетпес тәжірибе алдық. Сондықтан, «Kazakhmys Smelting» ЖШС аймақтағы экологиялық жағдайды жақсарту бойынша жұмыстарды кешенді түрде жалғастыра бермек.
Нұржан Сергабаев, «Kazakhmys Smelting» ЖШС Балқаш өңірінің қоршаған ортаны қорғау бөлімінің 1-санатты экология жөніндегі инженері.
