Халықаралық еңбек ұйымы (бұдан әрі – ХЕҰ) елімізде лайықты еңбекке жәрдемдесу жөніндегі жол картасын іске асыру аясында Қазақстанға кеңестер, ұсынымдар және басқа да бағдарлау мен оқыту бағдарламаларын ұсыну арқылы еңбек және әлеуметтік мәселелер, еңбекті қорғау әрі әлеуметтік диалог саласындағы құқықтық, заңнамалық базаны жетілдіруге жәрдем жасайтын болады.
Бұл туралы тау-кен, металлургия және аралас өндіріс еңбеккерлерінің «КәсіпҚорған» кәсіподағы төрағасы Уәлихан Нұржанов баяндады.
Қазақстан 1993 жылдан бері Халықаралық еңбек ұйымының мүшесі. ХЕҰ халықаралық еңбек нормаларын ратификациялауға және орындауға жәрдемдеседі, еңбек және әлеуметтік мәселелер бойынша ақпарат пен талдау береді. Қазақстанның елдің ұлттық заңнамасына мүшелігі кезінде ХЕҰ-ның ратификацияланған 25 Конвенциясы бойынша міндеттемелер имплементацияланды.
2000 жылдан 2016 жылға дейінгі кезеңде Қазақстанда ХЕҰ-мен бірлескен Қазақстан Республикасында лайықты еңбек бағдарламасы іске асырылды, ол ұлттық даму стратегиясының ережелері мен қағидаттарына негізделді.
– Өткен аптада Қазақстан Республикасында лайықты еңбекке жәрдемдесу жөніндегі жол картасына қол қойылды. Бұл құжатты іске асыру ынтымақтастықтың қолда бар әлеуетін арттыруға және азаматтарды лайықты еңбекпен қамтамасыз етуде Қазақстанның алға қойған мақсаттарына қол жеткізуге ықпал ететін болады. Жол картасы аясында ынтымақтастық тараптары назарын бес басым бағытқа аударады:
Бірінші бағыт – «Қауіпсіз еңбек және еңбек инспекциясы арқылы жұмыс орындарында нормалардың сақталуын қамтамасыз ету», оның шеңберінде еңбекті қорғау саласындағы заңнаманы жетілдіруге бағытталған түзетулер дайындалады, Қазақстандағы еңбек инспекциясы жүйесінің «Еңбек инспекциясы туралы» ХЕҰ № 81 және «Ауыл шаруашылығындағы еңбек инспекциясы туралы» № 129 конвенцияларының талаптарына сәйкестігіне талдау және «Шахталардағы еңбекті қорғау туралы» ХЕҰ № 176 конвенциясын ратификациялау мәселелері бойынша консультациялар жүргізіледі.
«Әлеуметтік диалог және трипартизм, жұмыс берушілер мен жұмыскерлер бірлестіктерінің бостандығы» екінші бағытында ұжымдық еңбек дауларын шешу, кәсіподақтар мен жұмыс берушілер бірлестіктерінің қызметін жетілдіру бөлігінде заңнаманы жетілдіру туралы мәселені қарау, «Әлеуметтік әріптестік туралы» заң жобасын әзірлеу туралы мәселені талқылау сияқты іс-шаралар бекітілді.
«Ең төмен жалақы» бөлімі бұл ХЕҰ «Ең төмен жалақыны белгілеу туралы» № 131 Конвенциясының нормаларына сәйкестігі тұрғысынан Қазақстан заңнамасына салыстырмалы талдау жүргізуді және оны ратификациялау бойынша консультациялық қолдау көрсетуді көздейді.
«Әлеуметтік қамсыздандыру және қорғау» төртінші бағыты шеңберінде тараптар «Әлеуметтік қамсыздандырудың ең төменгі нормалары туралы» ХЕҰ № 102 Конвенциясын ратификациялау жөнінде ұсынымдар әзірлеуге, Қазақстан заңнамасына, атап айтқанда, Әлеуметтік кодекске «Әлеуметтік қамсыздандырудың ең төменгі нормалары туралы» ХЕҰ № 102 Конвенциясының нормаларына сәйкестігі тұрғысынан салыстырмалы талдау жүргізуге уағдаласты.
«Еңбек саласындағы зорлық-зомбылық пен қудалауды жою» бесінші бағытында еңбек саласындағы зорлық-зомбылық пен қудалауды жою бөлігінде Қазақстан заңнамасын одан әрі жетілдіру бойынша бірлескен консультациялар өткізу, осы мәселе бойынша саясат, шаралар мен практика саласындағы халықаралық тәжірибеге талдау жүргізу, «Еңбек саласындағы зорлық-зомбылық пен қудалауды жою туралы» ХЕҰ № 190 Конвенциясын ратификациялау туралы мәселені қарау жөніндегі іс-шаралар көрсетілген.
Естеріңізге сала кетейік, Жол картасына 2024 жылғы 12 маусымда Женева қаласында ХЕҰ аясында өткен Халықаралық еңбек конференциясының 112 сессиясы барысында қол қойылған болатын.
Жол картасына ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінен – бірінші вице-министр Ақмәди Сарбасов, кәсіподақтар бірлестіктерінен – ҚР Кәсіподақтар федерациясының төрағасы Сатыбалды Дәулеталин, жұмыс берушілер бірлестіктерінен – ҚР «PARYZ» Ұлттық Жұмыс берушілер Конфедерациясы Президумының төрағасы Жұмабек Жанықұлов, ХЕҰ тарапынан – Еуропа мен Орталық Азияға арналған өңірлік Кеңсенің директоры Беат Андрес қол қойды.
Жол картасын іске асыру жөніндегі бірлескен жұмыс ХЕҰ-мен ынтымақтастықты күшейтуге, сондай-ақ Қазақстан заңнамасын еңбек саласындағы халықаралық стандарттарға сәйкес келтіруге ықпал ететін болады.
Бағдат ҚАЗКЕНОВ.
